Search



ฉลองพระเดชพระคุณในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

รัชกาลพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นระยะเวลาที่กำลังทรงนำวัฒนธรรมตะวันตกเข้ามาผสมผสานเพื่อปรับปรุงวัฒนธรรมไทยให้เป็นสากล ทัดเทียมนานาอารยประเทศ จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระราชธิดาได้ทรงศึกษาวิชาการสมัยใหม่และภาษาอังกฤษ นอกจากนี้ยังทรงเปิดโอกาสให้พระราชธิดาได้ทรงคบหาสมาคมกับชาวต่างประเทศทั้งหญิงและชาย โดยเฉพาะพระราชธิดารุ่นใหญ่ มักทรงโปรดเกล้าให้โดยเสด็จพระราชดำเนินออกสมาคม เช่นการต้อนรับแขกเมืองดังที่ เซอร์แฮรี เซนต์ยอช ออด ผู้สำเร็จราชการมาลายูของอังกฤษประจำสิงคโปร์ ซึ่งมีโอกาสได้เข้าเฝ้าพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวครั้งเสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตรสุริยุปราคา ที่ตำบลหว้ากอ จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๑๑ ได้บันทึกเกี่ยวกับการออกสมาคมของพระธิดารุ่นใหญ่ ดังนี้

“พระเจ้าแผ่นดินทรงพระกรุณาโปรดเกล้าเสด็จออกมาทรงต้อนรับ ทรงแนะนำให้รู้จักกับข้าราชการฝ่ายใน และพระองค์เจ้าหญิงมีพระชนมายุในราว ๑๖ พรรษา จำนวน ๓ พระองค์ คือ พระเจ้าลูกพระองค์เจ้ายิ่งเยาวลักษณ์ พระเจ้าลูกเธอพระองค์เจ้าทักษิณา และพระเจ้าลูกเธอพระองค์เจ้าโสมาวดี ซึ่งทุกองค์ทรงพระโฉมศุภลักษณ์ เสียแต่เสวยหมาก ถ้าไม่ย้อมพระทนต์ (ให้ดำ) ตามธรรมเนียมของชาวสยามแล้ว ต้องชมว่าเป็นสตรีที่ทรงกัลยาเลิศลักษณ์ที่เดียว พระกริยามารยาทก็น่าชม และตรัสภาษาอังกฤษได้ทุกพระองค์ ซึ่งตรงกับ ความตอนหนึ่งของหม่อมเจ้าหญิงพูนพิสมัย ดิศกุล ทรงบันทึกไว้ในหนังสือสิ่งที่ข้าพเจ้าพบเห็นว่า เสด็จป้ากรมหลวงสมรรัตน์ฯ เคยตรัสกับข้าพเจ้าว่า “ป้าก็เคยรินน้ำชาเลี้ยงฝรั่งที่หว้ากอ” แล้วท่านก็ทรงพระสรวลเมื่อเห็นข้าพเจ้าหัวเราะ และตรัสต่อไปว่า “ธรรมเนียมฝรั่งเขาต้องให้ผู้หญิงรินน้ำชา แล้วท่านก็เลยให้ป้าเป็นคนออกไปรับแขกเมือง”


พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ฉายพระรูปกับเซอร์แฮรี่ ออด
ภาพจาก : ประชุมภาพประวัติศาสตร์แผ่นดินสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, ๒๕๔๘. หน้า ๑๐๖.

กรมพระสมรรัตนสิริเชษฐ (แถวกลาง องค์ที่ ๓ จากซ้าย)
ภาพจาก : หอจดหมายเหตุแห่งชาติ